Dit keer hield het onderwerp elastiek in directoires me in gedachten bezig. In die tijd had je natuurlijk nog de kookwas en niet zoals we nu met 60, naar 40 en zelfs 30 graden het witte goed kunnen wassen. In vooral ketels op een speciale gaspit werd het witte linnengoed gekookt, zo ook de directoires. Naderhand met de hand alles uitspoelen en met een handmangel alles uitwringen. Drogen of buiten aan lange waslijnen vol wapperend wasgoed en/of nadrogen aan de rand van de potkachel. Daarna nog op de hoogste stand strijken. Geen wonder dat er een hele wasdag per week voor bestond want daar was je wel een dagje mee bezig!
Voor de jeugdigen die misschien niet weten wat dat ouderwetse woord directoire betekent: de slips of liever gezegd de onderbroeken. Van slipjes of broekjes kon je echt niet spreken! In de richting van tentmaten moet je ongeveer denken.
Je had toen ook het zogeheten directoire-elastiek, wat nu ook nog steeds een gangbaar elastiek is, maar meer voor andere doeleinden wordt gebruikt. Tegenwoordig hebben we losser en dunner elastiek wat vaak meegenaaid is en nog maar zelden dat het ingeregen is in de taille en in de pijpjes.
Ik herinner me nog dat er marskramers langs de deuren kwamen in de jaren vijftig. Zij hadden een soort van kist om hun nek en die deden ze dan open als je de deur opende. Omdat die man die altijd door onze straat kwam, gehandicapt was, kocht mijn moeder altijd van hem het elastiek, ook al was het ietsje duurder dan op de markt, waar ze meestal al haar fournituren haalde.
Na diverse kookwasbeurten moest dan ook vaak het elastiek vervangen worden in directoires omdat de rek eruit ging. Ik zie mijn moeder nog zo voor me in de jaren vijftig om na het drogen van de was het e.e.a. te repareren of te stoppen en zo ook de slapgeworden elastiek te vervangen uit de directoires.
Een enkeling knoopte het elastiek, maar dat knoopje voelde je natuurlijk wel als je tegen een stoel zat of in bed lag, dus het beste was het elastiek netjes over elkaar heen te leggen en het zo dicht te stikken of met de hand stevig met speciaal sterk garen het vast te maken. Vervolgens werd het stukje zoom ook weer dichtgenaaid en klaar was Kees. Nou, niet Kees natuurlijk, de rollen lagen toen wat anders, maar wel de Annies, Bertha's, Sjaantjes, Rikies en Truusen. Ook dat stukje uitgelubberd elastiek werd nooit weggegooid. Dat diende nog voor de versleten lusjes aan de handdoeken en theedoeken, want ook die werden vervangen bij slijtage. Of voor het opbinden van de planten. Alles kon wel weer hergebruikt worden, zelfs het uitgelubberde elastiek uit directoires.
Daar zou je nu toch echt niet aan moeten denken om steeds het elastiek te moeten vervangen na een paar wasbeurten!
Maar wat had ik dan gelezen wat me zo bezighield in gedachten? Als tip stond er namelijk in de Libelle om twee linten aan de uiteinden van het elastiek te naaien en het elastiek voor iedere kookwasbeurt eruit te halen om het vervolgens na het drogen er weer doorheen te rijgen om zo het kostbare elastiek, wat op de bon was en moeilijk verkrijgbaar, te sparen!
Daar moet je nu toch helemaal niet denken! Zie je het voor je? Alleen daarmee ben je na de was al een avond bezig om van een heel gezin -in die tijd was het geen uitzondering dat het hele grote gezinnen waren- het elastiek weer overal in te rijgen en met een strik te strikken!
DAT hield me dus in gedachten bezig en ik kon het daarom ook niet laten om dit hier te vermelden. Even iets om over na te denken hoe tijdsintensief dit allemaal toen was!
N.B.: Omdat de Libelle nog bestaat, kan ik er helaas geen foto van plaatsen omdat er nog copyright opzit. Al vraag ik me af of de Libelle deze tijdschriften ook nog in hun archief hebben :-)
Er stond alleen een foto met tip erbij om linten aan te naaien. De rest van bovenstaande komt uit mijn herinneringen van vroeger.
(c) Consuminderen met Marianne
Dan waren de heren in die tijd beter af met lange broek waaraan een knoopsluiting zat. Leuk verhaal trouwens. Ik hou van dergelijke verhalen. Je weet maar nooit waar je het nog voor kan gebruiken.
BeantwoordenVerwijderenHet was vroeger behoorlijk primitief. Ik heb de jaren 50 ook bewust meegemaakt en kan me de vreugde van mijn moeder nog herinneren als ze de elektrische wringer van de buurvrouw mocht gebruiken, wat dan wel betekende dat ze ook haar was moest doen. Mijn moeder heeft tot op hoge leeftijd alles bewaard, oude elastieken, dekseltjes, plastic tasjes, doosjes, kurken. Want je weet maar nooit. Ik prijs mezelf gelukkig met mijn wasmachine en koelkast.
BeantwoordenVerwijderenWeet je,dat ik nog heel langs slips kocht met elastiek? En het eenkeer verwisselde omdat het uitgelubberd was en de stof nog goed. Groeten Izerina
BeantwoordenVerwijderenJe moeder kocht vast ook het rondje met inkepingen met wit ijzergaren er op of het klosje wit handnaaigaren van die man, een kiepkeerl op zijn Noordnederlands. Er bestaat zelfs een lied over, kun je googlen. Er was altijd sprake van : elastiek waar honderd jaar de rek in zit (met een korreltje zout, natuurlijk). Ook die mannenpantalons hadden elastiek in de taille, hoor. het inweken, trekken, koken en boenen was ook wel nodig, een on-der+broek werd vaak een hele week gedragen, daar moet je toch ook niet meer aan denken. Je werd als arbeidersvrouw al benijd als je een wasstamper had, had je ook nog een handwringer, dan was je man wel heel wijs(verkikkerd op) met je. Het sop werd steeds weer gebruikt, steeds naar een stapje vuiler, tot op het laatst de sokken er in gewassen werden. Daarna werden de werkoverals of het melkersgoed er in te weken gezet, ik ben "nog maar" 64, maar heb als moeder bij mijn zus bakerde, alle fasen van de was met de hand nog zelf gedaan. oost Europa van nu is voor mij zo'n 50 jaar terug in Nederland, hergebruik was toen geen keuze, maar bittere noodzaak.
BeantwoordenVerwijderenGrappig verhaal! Het is van ver voor mijn tijd, maar soms wel heel leuk om te zien hoe dingen van toen nu echt totaal onbekend zijn voor de generatie van nu.
BeantwoordenVerwijderenDit vind ik een ontroerend log Marianne, ik heb het allemaal gezien en meegemaakt, mijn moeder werkte ook op die manier met elastiek en ook de marskramer kwam bij ons langs, evenals de schillenman met paard en de groentenman, melkboer en bakker aan de deur, de laatste drie hadden gewoon een sleutel van onze voordeur om de spullen binnen te zetten. Zulke verhalen moeten bewaard blijven. De zuinigheid eigenlijk ook, maar dat punt zijn we gepasseerd.
BeantwoordenVerwijderenWat leuk Corrie om je hier eventjes te zien! Ik kom geregeld op 'Vroeger' uit en beschrijf het dan hier. Zo heeft mijn dochter straks ook heel wat verhaaltjes van me ;-)
BeantwoordenVerwijderen@Vlasje: ook mijn moeder had zulke spulletjes allemaal bewaard voor eventueel hergebruik. Als je een periode niets hebt gehad (oorlog) of heel weinig tot niets dan is dit gewoon te zien als een groot bezit voor ze. Ik begrijp het wel.
@Izerina: Ze zijn er ook nog wel, maar steeds minder. Is ook niks mis mee omdat te vervangen als de rest niet is versleten. Zou ik ook doen :-)
@Anoniem: Nee, mijn moeder gebruikte juist nooit van dat ijzergaren, dat vond ze veel te stug en gebruikte liever een dubbele draad normaal naaigaren. Klopt, die verhalen vertelde ze mij ook dat ze een week met een onderbroek moesten doen en pas een schone kregen als ze een voor een in de teil waren geweest op zaterdag en allemaal in hetzelfde waswater! Mijn moeder had in die tijd van afvallapjes extra inlegkruisjes genaaid met drukkertjes eraan zodat ze zich toch vaker kon verschonen dan 1 x in de week. Best slim van haar.
Ook van van die werkoverall van mijn vader weet ik nog dat mijn moeder die als laatste in het sop deed omdat anders het sop meteen vies was. Jee wat haatte ze die dingen. Veel te zwaar als ze nat waren om uit te wringen.